Μαμά-Παιδί
Χάσαμε τον πεθερό μου, στον οποίο η 4χρονη κόρη μου είχε μεγάλη αδυναμία. Ποιος ο σωστός τρόπος να της ανακοινώσουμε την απώλεια;
Απαντά η Σοφία Αντύπα, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Το θέμα του θανάτου είναι ένα από τα πολυπλοκότερα θα έλεγα θέματα που απασχολούν τα παιδιά αλλά και κυρίως τους μεγάλους. Η δυσκολία μας είναι πως δεν είμαστε και εμείς οι ίδιοι σίγουροι, ούτε και μπορεί να είμαστε ποτέ, στο τι ακριβώς συμβαίνει όταν πεθαίνουμε αλλά γνωρίζουμε πως το μόνο σίγουρο και δεδομένο που έχουμε στη ζωή ως ενήλικες, είναι πως για όλους αυτό κάποια στιγμή θα συμβεί. Ο φόβος και το άγχος που συνήθως μας προκαλεί η σκέψη αυτή λοιπόν, είναι τα συναισθήματα που ενδεχομένως περνάμε άθελα μας στα παιδιά μας, και που εντέλει μας δυσκολεύουν πολύ στο να συζητήσουμε το θέμα αυτό μαζί τους.
Ας δούμε λοιπόν τον τρόπο που το παιδί αντιλαμβάνεται το θάνατο στην ηλικία περίπου των 4 χρόνων, ώστε να δούμε πως μπορούμε να μιλήσουμε ανοιχτά στο παιδί μας για το θάνατο, έχοντας στο νου μας, πως διαφέρει πολύ η αντίληψη του ανάλογα με την ηλικία του.
Ένα βρέφος για παράδειγμα, δεν αντιλαμβάνεται το θάνατο, όμως γνωρίζουμε πως, αγχώνεται και νιώθει φόβο όταν η μητέρα χαθεί από το οπτικό του πεδίο, ή όταν διακοπεί η ρουτίνα του, και ο τρόπος που επικοινωνεί το φόβο του είναι μέσα από το κλάμα. Όσο μεγαλώνει το μωρό και ως την ηλικία περίπου των 4 ετών, η έννοια του θανάτου δεν έχει ακόμα ιδιαίτερο νόημα. Δεν μπορεί το παιδί να αντιληφθεί πως ο θάνατος είναι μόνιμος. Αυτό όμως που μπορεί να αντιληφθεί και που επηρεάζεται άμεσα, είναι οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα των γονιών.
Αν το γεγονός δημιουργήσει θλίψη, ή στενοχώρια, ή απελπισία, στο γονιό, το παιδί θα νιώσει, άγχος, ή και φόβο. Μετά από τα 4 και ως περίπου την ηλικία που πάει σχολείο, το παιδί αρχίζει και καταλαβαίνει πως ο θάνατος είναι κάτι που φοβίζει τους μεγάλους. Δεν αντιλαμβάνεται όμως ακόμα πως είναι μη αναστρέψιμος, τον αντιλαμβάνεται πιο πολύ όπως τον βλέπει στα κινούμενα σχέδια, δηλαδή αναστρέψιμο και απλά προσωρινό. Καταλαβαίνουμε λοιπόν εμείς οι γονείς, πως όταν αναφέρεται στο θάνατο δεν το εννοεί με την ενήλικη έννοια του όπως τον εννοούμε εμείς, δεν μπορεί δηλαδή το παιδί ακόμα, να αντιληφθεί πως όταν κάτι πεθαίνει σταματάει να αναπνέει, να τρώει ή να κοιμάται. Είναι λοιπόν σημαντικό οι γονείς να μην συνδυάζουν το θάνατο με τον ύπνο , να μην πούνε για παράδειγμα ο “παππούς κοιμήθηκε για πάντα πλέον” διότι αυτό μπορεί να δημιουργήσει άγχος, και διαταραχές ύπνου σε ένα παιδί.
Είναι επίσης, η ηλικία που το παιδί θα ρωτήσει “γιατί” και “πως“ πεθαίνει κανείς, και που μπορεί να νιώσει πως οι σκέψεις ή οι πράξεις του ευθύνονται για το χαμό ή τη στενοχώρια του άλλου να νιώσει ενοχές ή και ντροπή! Μπορεί ακόμα και να πιστέψει πως ο θάνατος είναι κάποιου είδους τιμωρία. Χρειάζεται λοιπόν εμείς οι γονείς να καθησυχάσουμε το παιδί και να του πούμε πως δεν φταίει για το θάνατο του παππού όπως ότι δε φταίει κανείς καθώς είναι λέμε “ο κύκλος της ζωής μας έτσι, γεννιόμαστε μεγαλώνουμε και όταν γερνάμε πεθαίνουμε”.
Σε ένα παιδί 4 χρονών λοιπόν λέμε την αλήθεια με απλά λόγια χρησιμοποιούν λεξιλόγιο που αντιστοιχεί στην ηλικία του, ώστε το παιδί να καταλαβαίνει και να μην μπερδεύεται με τις έννοιες, λέμε ξεκάθαρα ότι “πέθανε” ο παππούς. Δε λέμε ότι “έφυγε”, ή ότι “πήγε ταξίδι”, διότι αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείτε μεγάλο άγχος στο παιδί κάθε φορά που θα φεύγουμε ή θα πηγαίνουμε ταξίδι.
Αυτό που βασικά χρειάζεται είναι οι γονείς να έχουνε συνέπεια στις απαντήσεις τους, να είναι δίπλα στο παιδί, να το ακούνε και να συζητήσουν όλες τις ανησυχίες του γύρω από το θάνατο, όσες και αν είναι αυτές ώστε να ηρεμούν όσο γίνεται την ανησυχία του γύρω από αυτό, και να του δημιουργούν την ασφάλεια πως οι ίδιοι θα είναι δίπλα του.
