Η σχέση μας με την τροφή πέρα από την θρέψη…
Στην ελληνική κοινωνία και όχι μόνο, η τροφή εκτός από την βασική της λειτουργία, είναι συνδεδεμένη με την Φροντίδα, την Αγάπη αλλά και την Τιμωρία.
«Σου έφτιαξα το αγαπημένο σου φαγητό»ακούγαμε τις μαμάδες και τις γιαγιάδες μας να λένε. Εάν το τρώγαμε εκτός από απόλαυση, είχαμε επιβεβαιώσει με ένα τρόπο ότι τις αγαπάμε κιόλας. Εάν δεν το τρώγαμε, μπορεί συχνά να μετέφραζαν την συμπεριφορά μας ως απόρριψη «δεν μαγείρεψα καλά» σκέφτονταν, «η προσπάθειά μου δεν αναγνωρίστηκε». Άλλες πάλι φορές, η άρνηση να φάμε συνοδευόταν από ενοχές, «δεν ήσουν καλό παιδί σήμερα, δεν έφαγες και με στεναχωρείς!» ενώ λειτουργούσε και ως μέσω τιμωρίας «εάν δεν ησυχάσεις θα σου πάρω το φαγητό!».
Το φαγητό λειτουργεί και ως μέσω παρηγοριάς από την βρεφική και παιδική ηλικία κιόλας. Εάν ένα μωρό κλαίει και ο γονιός δεν μπορεί να αποκωδικοποιήσει το γιατί, η πιπίλα ή το γάλα είναι το πρώτο μέσω ανακούφισης. Μεγαλώνοντας, την πιπίλα και το μπιμπερό θα αντικαταστήσει ένα γλυκό, ένα σακουλάκι σνακ, μια τσίχλα.
Το φαγητό συχνά μπορεί ν’ αντικαθιστά την σχέση… αλλά και να την επιβεβαιώνει. Ένα παιδί που ζητάει τον χρόνο και την παρέα των γονιών του, αντί αυτού συχνά μπορεί να παίρνει ένα ωραίο γλυκό και το αγαπημένο του dvd στην τηλεόραση. Για τους γηραιότερους, ένας τρόπος για να κάνουν σχέση με τα μικρά παιδιά ήταν προσφέροντας καραμέλες ή σοκολάτες. Ενώ το οικογενειακό τραπέζι στην Ελλάδα, αποτελεί ένα τρόπο να επικυρωθεί η ενότητα και η ομόνοια της οικογένειας.
Αποκτούμε λοιπόν από πολύ νωρίς μια σχέση με την τροφή που δεν αφορά μόνο την κάλυψη των βιολογικών μας αναγκών. Αντίθετα, το φαγητό, υπάρχει στην ζωή μας δίνοντας νόημα και σε άλλες πτυχές της.
Τρώγοντας τα Συναισθήματα
Το συναισθηματικό φαγητό (emotionaleating) είναι κάτι που όλοι έχουμε κάνει κάποια στιγμή. Τρώμε όταν είμαστε χαρούμενοι για να γιορτάσουμε, δεν πεινάμε! Τρώμε όμως. Τρώμε για να διασκεδάσουμε και να συναντηθούμε με φίλους, τρώμε όταν μένουμε στο σπίτι και βλέπουμε τηλεόραση, τρώμε για να σταματήσουμε την ανία μας…
Για κάποιους ανθρώπους όμως, το συναισθηματικό φαγητό μπορεί να γίνει τρόπος ζωής αλλά και ο μοναδικός τρόπος να διαχειριστούν τα δύσκολα συναισθήματα όπως το θυμό –(ένα βουλιμικό επεισόδιο είναι ένας καλός τρόπος εκτόνωσης του θυμού) τη λύπη, την αγωνία και το γενικευμένο άγχος. Όταν το συναισθηματικό φαγητό, γίνεται μια τακτική συνήθεια ή όταν αυτό οδηγεί σε μίσος ή τιμωρία για τον εαυτό, σε κατάθλιψη, απομόνωση και ντροπή ή σε συμπεριφορές εξαγνισμού και ελέγχου, όπως εξαντλητικές δίαιτες, εμετό, χρήση καθαρτικών, εκτεταμένης γυμναστικής, ή προσπάθειας απόλυτου ελέγχου του φαγητού (συμπεριφορές ανορεξίας) κ.α τότε ενδείκνυται να ζητήσετε εκτός από την βοήθεια διατροφολόγου και την βοήθεια ενός ειδικού της ψυχικής υγείας.
Αλλά ακόμα και εάν το συναισθηματικό φαγητό δεν είναι σε αυτό το επίπεδο, μπορεί με τα χρόνια να προσθέσει κιλά, υπονομεύοντας την αυτοπεποίθηση ή να γίνει ένας συνήθης τρόπος αποφυγής επίλυσης σημαντικών προβλημάτων της ζωής.
Τι μπορώ να κάνω;
Αντιλαμβάνομαι – Αξιολογώ – Επαναπροσδιορίζω
Παρακάτω θα βρείτε μερικούς πρακτικούς τρόπους μείωσης τους συναισθηματικού φαγητού:
Για αρχή κρατήστε ένα
1. Εβδομαδιαίο Ημερολόγιο Φαγητού – Σκέψεων & Συναισθημάτων
Πριν και μετά την κατανάλωση φαγητού: Παρατηρήστε τι σκέψεις κάνετε; Πώς νιώθετε;. Παρατηρήστε, πότε και τι τρώτε; Τι σας οδήγησε να φάτε; Πεινούσατε; Το εβδομαδιαίο ημερολόγιο θα σας βοηθήσει να καταγράψετε αλλά και να δείτε ιδίοις όμμασι, τι ακριβώς συμβαίνει με τις διατροφικές σας συνήθειες και την ψυχολογική εξάρτηση από το φαγητό.
2. Οργανώστε τα γεύματα σας & Προετοιμάστε Εσείς το φαγητό σας
Μια από τις πιο σημαντικές φροντίδες που μπορεί να σας προσφέρει η διατροφολόγος σας, εκτός από την δημιουργία ενός θρεπτικού διατροφικού προγράμματος, είναι η οργάνωση των γευμάτων σας. Τα 5 γεύματα ημερησίως μειώνουν τα μεγάλα διαστήματα οπού το σώμα μας μένει χωρίς ενέργεια. Η προετοιμασία από εσάς των ημερήσιων γευμάτων σας βοηθάει να μπείτε στην διαδικασία να φροντίσετε εσείς τον εαυτό σας, ενώ σας δίνει την ευκαιρία να ασχοληθείτε δημιουργικά και χωρίς ενοχή με το φαγητό.
3. Δημιουργήστε λόγους για να Κινηθείτε
Εάν η ιδέα της δέσμευσης σε ένα γυμναστήριο ή ένα σπορ σας «πνίγει» σε αυτή την φάση, εκμεταλλευτείτε την καθημερινότητα για να κινηθείτε. Οπού βρείτε σκάλες ανεβείτε σιγά σιγά, αλλά ανεβείτε! Περπατήστε σε κοντινές αποστάσεις αντί να χρησιμοποιήστε αυτοκίνητο.
4. Ξεκινήστε να εκφράζεται τα συναισθήματα σας απευθείας αντί να «Γεμίζετε» το σώμα σας από αυτά
Πολλοί άνθρωποι μεγάλωσαν σε οικογένειες χωρίς σαφή όρια ή σταθερότητα στις σχέσεις. Μπορεί κάποιες σχέσεις στις οικογένειες τους να ήταν πολύ κοντινές και υπερπροστατευτικές ή πολύ επικριτικές και απόμακρες. Έτσι η διαχείριση των συναισθημάτων -και ιδιαίτερα των δύσκολων- μπορεί να μην ήταν κάτι αποδεκτό. Ως παιδιά, έμαθαν να ελέγχουν τα δύσκολα συναισθήματά τους, να τ’ αξιολογούν ως «κακά» και «επικίνδυνα» για να υπάρχουν στις σχέσεις και έτσι να τα συμπιέζουν, μη εκφράζοντας τα και να τα διοχετεύουν αλλού. Ένας συνήθης τρόπος για να ηρεμούν, είναι διοχετεύοντας την συσσωρευμένη ενέργεια στο φαγητό. Ένας βασικός τρόπος για να σπάσει αυτός ο μηχανικός πλέον κύκλος, είναι η αναγνώριση των συναισθημάτων σας. Αντί να τα συμπιέζετε καλό είναι να μένετε και να τ’ αναγνωρίζετε. Δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται εξάσκηση και καλή παρατήρηση πρώτα του σώματος σας. Εστιάστε στο στήθος σας και στην αναπνοή σας αλλά και το στομάχι σας. Σε αυτές τις περιοχές συνήθως εκφράζονται οι φόβοι & το άγχος ενώ ο θυμός αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς και την ταχύτητα της αναπνοής. Όταν αναγνωρίσετε ένα συναίσθημα σας είναι σημαντικό να προσπαθήσετε το εκφράσετε με τρόπο τέτοιο ώστε και να ακουστεί ξεκάθαρα και απευθείας ενώ παράλληλα είναι σημαντικό να σεβαστείτε και τις ανάγκες και την οπτική του άλλου. Το να μάθει κανείς να υποστηρίζει τον εαυτό του εκφράζοντας το συναίσθημα του δεν είναι εύκολο. Απαιτεί συνήθως υποστήριξη και προσωπική δουλειά. Η αναζήτηση βοήθειας από ένα ειδικό είναι πάντοτε ένας πιο ανακουφιστικός δρόμος από μια μοναχική προσπάθεια.
5. Όλοι κάποια στιγμή χρειαζόμαστε υποστήριξη – Αναζητήστε την!
Το να αλλάξει κανείς τις διατροφικές τους συμπεριφορές είναι μια μακρόχρονη και δύσκολη προσπάθεια. Η αλλαγή μπορεί να πάρει από μήνες έως και χρόνια και συχνά είναι μια πορεία που έχει τα πάνω και τα κάτω, παρά μια ευθεία γραμμή συνεχούς βελτίωσης. Η αλλαγή μπορεί να έρθει όταν ανακουφιστούν δύσκολα και οδυνηρά συναισθήματα και σχέσεις ή όταν αλλάξουν ρουτίνες και στις επαγγελματικές δραστηριότητες ή τις σχέσεις. Το σημαντικό είναι να πάρει κανείς την ευθύνη του εαυτού του και των αλλαγών που θέλει να κάνει, χωρίς να τιμωρεί τον εαυτό του ή να παραιτείται στο πρώτο ξεγλίστρημα. Τα συστατικά μιας επιτυχημένης αλλαγής είναι η υποστήριξη, η εμπιστοσύνη στην καθοδήγηση των ειδικών και η ανάληψη προσωπικής ευθύνης.
Άλλωστε πάντοτε η ζωή συμβαίνει «εν τω μεταξύ»!
Γράφει η: Μιχαήλα Σταυροπούλου.
Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Σύμβουλος Τακτικό μέλος της ΕΛ.Ε.ΣΥ.Θ, Ε.Ε.Σ & Ε.Α.C
Πηγή: ifitnessbook.com
