Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί μια ευρέως διαδεδομένη τεχνική τεκνοποίησης, που έδωσε τη λύση σε ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας. Η πρώτη εξωσωματική πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στο εργαστήριο στις 10 Νοεμβρίου 1977 από τον καθηγητή Ροπμπερτ Έντουαρτς (ο οποίος έλαβε βραβείο Νόμπελ το 2010 για την εν λόγω τεχνική) και έκτοτε η χρήση λαβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. “Το πρώτο παιδί της εξωσωματικής γονιμοποίησης” γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου 1978 στο νοσοκομείο Όλνταμ της Αγγλίας. Στην Ελλάδα η τεχνική καρποφόρησε για πρώτη φορά στις 20 Ιανουαρίου 1982.
Συναντήσαμε τον γυναικολόγο Θάνο Παράσχο και μιλήσαμε για την εξωσωματική γονιμοποίηση, το ποσοστό επιτυχίας της, πότε ακριβώς θεωρείται επιτυχημένη, πότε ένα ζευγάρι πρέπει να καταφύγει σε αυτή, πόσες και σε ποια χρονικά διαστήματα πρέπει να επαναληφθεί σε περίπτωση αποτυχίας, υπάρχει ενδεδειγμένη ηλικία που μπορεί να γίνει κ.α.
Τί είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση και ποσό συχνά χρησιμοποιείται;
Πρόκειται για τη γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο, που πραγματοποιείται έξω από το σώμα της γυναίκας, στο εμβρυολογικό εργαστήριο. Αυτό που αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχίας σύλληψης σε σύγκριση με τη μέθοδο της σπερματέγχυσης, όπου το σπέρμα τοποθετείται στη μήτρα, είναι ότι με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης μπορούμε να έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερα από ένα ωάρια προς γονιμοποίηση. Σε φυσιολογικό κύκλο, μια γυναίκα παράγει ένα μόνο ώριμο ωάριο κατά την ωορρηξία που συμβαίνει μία φορά τον μήνα. Η ομάδα του Δρα Θάνου Παράσχου στο ΕΜΒΙΟ έχει επιτύχει μέχρι και 70% κλινική εγκυμοσύνη σε ορισμένες ομάδες υπογόνιμων ασθενών, με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ποιό το ποσοστό επιτυχίας της; Πότε θεωρείται επιτυχημένη;
Το ποσοστό επιτυχίας φτάνει ως και το 60% σε νέες γυναίκες με καλή πρόγνωση. Εξαρτάται βέβαια πάντα από την ηλικία της γυναίκας. Όσο μικρότερη είναι σε ηλικία η γυναίκα τόσο πιο αυξημένα είναι τα ποσοστά επιτυχίας εξωσωματικής .Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι μεγαλύτερες γυναίκες δεν συλλαμβάνουν.
Πότε ένα ζευγάρι που αντιμετωπιζει δυσκολία στην γονιμοποίηση πρέπει να καταφύγει στη διενέργεια εξωσωματικής;
Η εξωσωματική γονιμοποίηση δεν είναι η πρώτη λύση στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας. Το ζευγάρι θα πρέπει προηγουμένως να έχει προσπαθήσει να επιτύχει σύλληψη στο εύλογο διάστημα του ενός έτους χωρίς προφυλάξεις. Μετά τα 35, μια γυναίκα θα πρέπει να συμβουλευθεί ειδικό γονιμότητας αν έχει επαφές χωρίς προφυλάξεις με τον σύντροφό της για έξι μήνες χωρίς να μείνει έγκυος. Κι αυτό γιατί η γυναικεία γονιμότητα μειώνεται με ραγδαίους ρυθμούς μετά τα 35 έτη. Αν λοιπόν σε αυτό το διάστημα δεν έχει υπάρξει εγκυμοσύνη, τότε πρέπει να εξετασθούν τα αίτια της υπογονιμότητας, η οποία μπορεί να αφορά στη γυναίκα ή τον άνδρα ή – σπανιότερα – και τους δύο. Αν έχουμε να κάνουμε με ανδρική υπογονιμότητα (προβλήματα σπέρματος όπως ολιγοσπερμία, ασθενοσπερμία ή κινητικότητα σπέρματος), τα πράγματα είναι πιο εύκολα και σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να επιτευχθεί σύλληψη με την απλούστερη και οικονομικότερη μέθοδο της σπερματέγχυσης. Αν όμως εντοπισθούν προβλήματα με την ποιότητα των ωαρίων λόγω ηλικίας της γυναίκας ή άλλα προβλήματα (ορμονολογικά, πρόωρη εμμηνόπαυση) και εφ’ όσον δούμε ότι δεν υφίστανται άλλοι αρνητικοί παράγοντες (ενδομητρίωση, κλειστές σάλπιγγες, κύστεις, ινομυώματα, διάφραγμα μήτρας, αντισπερμικά αντισώματα κ.λπ.) και παρ’ όλα αυτά η γυναίκα δεν μένει έγκυος, στις περισσότερες περιπτώσεις η πιο άμεσα αποτελεσματική λύση είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση.
Σε περίπτωση αποτυχίας της, πόσες προσπάθειες μπορούν να πραγματοποιηθούν και σε ποιά χρονικά διαστήματα;
Η επιτυχία της εξωσωματικής εξαρτάται κυρίως από την ποιότητα του ωαρίου και του εμβρύου. Έτσι κάποιες γυναίκες συλλαμβάνουν με την πρώτη προσπάθεια εξωσωματικής, ενώ άλλες χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες. Αν κάποια γυναίκα κάνει 3-4 προσπάθειες σε ένα σωστά οργανωμένο κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης και δεν συλλάβει, τότε θα πρέπει να της δοθούν σαφείς απαντήσεις για το ποιο είναι το πρόβλημα υπογονιμότητας και τι πρέπει να γίνει γι’ αυτό. Ο Διευθυντής του ΕΜΒΙΟ, Γυναικολόγος και Ειδικός Γονιμότητας Θάνος Παράσχος πιστεύει ότι ο μέγιστος αριθμός προσπαθειών είναι 5 ή 6 εφ’ όσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις και συγκεκριμένα, αν η γυναίκα ανταποκρίνεται καλά στις ορμόνες γονιμότητας.
Ποιοί οι κίνδυνοι από την διενέργεια εξωσωματικής γονιμοποιήσης; Ποιές είναι οι επιπτώσεις για την υγεία της γυναίκας;
Όπως όλες οι ιατρικές πράξεις, έτσι και η εξωσωματική έχει και κάποιους σπάνιους κινδύνους, που όμως μπορούν να ελαχιστοποιηθούν με τα μέσα που έχουμε σήμερα. Ποιοι είναι αυτοί: Πολύδυμη κύηση. Όσο περισσότερα έμβρυα κυοφορεί μία γυναίκα, τόσο μεγαλύτερος γίνεται ο κίνδυνος διαφόρων επιπλοκών όπως πρόωρου τοκετού, αποβολής, καισαρικής τομής, διαβήτη και υπέρτασης κύησης, προεκλαμψίας κλπ. Μειώνοντας τον αριθμό των εμβρύων που μεταφέρονται στη μήτρα κατά την εμβρυομεταφορά ελαχιστοποιούμε τον κίνδυνο αυτό. Σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών λόγω χρήσης μεγάλης δόσης φαρμάκων υπογονιμότητας.
Αυτά χορηγούνται για να προκληθεί ωρίμανση πολλαπλών ωοθυλακίων, αλλά μπορεί να προκαλέσουν σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών, κατά το οποίο έχουμε κοιλιακό άλγος, «φούσκωμα» της κοιλιάς, ναυτία, έμετο, διάρροια και πιο σπάνια μειωμένη ούρηση και δύσπνοια. Αυτά σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί να απαιτήσει νοσηλεία στο νοσοκομείο. Για να μειωθούν οι πιθανότητες εμφάνισής του συνδρόμου, εφαρμόζονται νεότερα πρωτόκολλα και χαμηλότερη-εξατομικευμένη δόση φαρμάκων. Επιπλοκές κατά την ωοληψία– δηλαδή την αναρρόφηση των ωοθυλακίων με μία βελόνα μέσω του κόλπου. Σπάνια δημιουργούνται επιπλοκές όπως αιμορραγία, λοιμώξεις και τραυματισμοί. Οι πιθανότητες να υπάρξουν επιπλοκές κατά την ωοληψία είναι σήμερα ελάχιστες. Τέλος η πιθανότητα να εκδηλώσει η γυναίκα που κάνει εξωσωματική καρκίνο των ωοθηκών, του μαστού ή άλλου οργάνου δείχνει να είναι μη υπαρκτή βάσει της υπάρχουσας βιβλιογραφίας. Επίσης, δε φαίνεται ότι τα παιδιά που προέκυψαν από εξωσωματική έχουν περισσότερες γενετικές ανωμαλίες ή άλλα προβλήματα υγείας.
Υπάρχει δυνατότητα επιλογής φύλου του εμβρύου ή του αριθμού των εμβρύων;
Δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτή εκτός αν μας απασχολούν ειδικά, φυλοσύνδετα νοσήματα. Συνήθως, τοποθετούμε ένα με τέσσερα έμβρυα ανάλογα πάντα με την ηλικία της ασθενούς και τις οδηγίες της Ελληνικής Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Η κύηση ολοκληρώνεται με φυσιολογικό τοκετό ή με καισαρική;
Βεβαίως και μπορεί να γίνει φυσιολογικός τοκετός μετά από εξωσωματική.
Ποιές οι τεχνικές που εφαρμόζονται;
Για να πάρουμε περισσότερα ωάρια από τις ωοθήκες γίνεται προπαρασκευή των ωοθηκών με τα κατάλληλα φάρμακα. Τελευταία έχουμε στη διάθεσή μας μία ένεση που μπορεί να κάνει μόνη της η γυναίκα στην κοιλιά υποδόρια και εύκολα μόνο μία φορά την εβδομάδα, ενώ πριν έπρεπε να κάνει αυτή την ένεση καθημερινά. Το αποτέλεσμα είναι ακριβώς το ίδιο, αλλά τώρα η γυναίκα έχει λιγότερο άγχος και δεν έχει στο μυαλό της κάθε μέρα το πότε θα πρέπει να κάνει την ένεση. Με τη νέα ένεση, θα χρειαστεί να κάνει αυτή τη διαδικασία μόνο μία φορά. Σε κάθε περίπτωση όμως, σε όλη τη διαδικασία, η γυναίκα μπορεί να επιλέξει να έρθει στο Κέντρο ΕΜΒΙΟ στις 7 ή στις 8 το πρωί και μετά να πάει κατευθείαν στη δουλειά της. Την ημέρα της ωοληψίας επειδή πραγματοποιείται με ελαφρά μέθη (για να μην υπάρχει ο παραμικρός πόνος), η γυναίκα θα πρέπει να πάρει μία μέρα άδεια από την εργασία της. Η διαδικασία της ωοληψίας, δηλαδή η αναρρόφηση του ωοθυλακικού υγρού από τις ωοθήκες της γυναίκας διαρκεί περίπου δέκα λεπτά, αν μία γυναίκα έχει λίγα ωάρια. Αν μια γυναίκα έχει πολλά ωάρια, η ωοληψία διαρκεί 20 με 30 λεπτά. Στο εμβρυολογικό εργαστήριο ο εμβρυολόγος θα αναζητήσει τα ωάρια που υπάρχουν στο ωοθυλακικό υγρό. Αφού βρεθεί ένα ή περισσότερα ωάρια, απομονώνονται, καθαρίζονται και τοποθετούνται στον επωαστικό κλίβανο όπου μία με δύο ώρες αργότερα θα γίνει η γονιμοποίηση. Σε μια απλή διαδικασία εξωσωματικής, τα καθαρισμένα ωάρια τοποθετούνται σε ένα τριβλίο μαζί με τα σπερματοζωάρια. Μετά από 20 περίπου ώρες βλέπουμε αν τα ωάρια γονιμοποιήθηκαν. Κατά την Εμβρυομεταφορά, το γονιμοποιημένο έμβρυο μπαίνει σε έναν ειδικό καθετήρα και θα τοποθετηθεί με ατραυματική μέθοδο στη μήτρα. Κάτι που έχει βοηθήσει πολύ τη διαδικασία της εμβρυομεταφοράς διεθνώς είναι η επινόηση από τον Γυναικολόγο Θάνο Παράσχο του άκαμπτου καθετήρα εμβρυομεταφοράς (stylet), ο οποίος επιτρέπει τη μεταφορά των γονιμοποιημένων εμβρύων στις γυναίκες με προβλήματα προσβασιμότητας μήτρας. Από το 1995 που ο άκαμπτος καθετήρας εμβρυομεταφοράς χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στον κόσμο (Νοσοκομείο Hammersmith, Λονδίνο) από τον Γυναικολόγο Θάνο Παράσχο έχει αυξήσει διεθνώς τα ποσοστά εγκυμοσύνης από εξωσωματική γονιμοποίηση. Μία ακόμη επινόηση του Διευθυντή του ΕΜΒΙΟ, που έγινε το ίδιο διάστημα στο Νοσοκομείο Hammersmith και συγκεκριμένα ο καθετήρας εμβρυομεταφοράς με υπερηχογραφική καθοδήγηση, αύξησε ακόμα περισσότερο τα ποσοστά επιτυχίας κλινικής εγκυμοσύνης μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση και μάλιστα εντελώς ατραυματικά, μια και με αυτόν τον τρόπο οι ιατροί γονιμότητας σε όλο τον κόσμο έχουν πια τη δυνατότητα να βλέπουν πού ακριβώς κινείται ο καθετήρας κατά τη μεταφορά των εμβρύων στη μήτρα.
Τί προετοιμασία πρέπει να γίνει πριν την διενέργεια της εξωσωματικής; (διατροφή, φάρμακα, εργαστηριακές εξετάσεις).
Μια πλούσια και ισορροπημένη διατροφή εξασφαλίζει ένα υγιές γυναικείο σώμα, ικανό να συλλάβει και να συντηρήσει μια εγκυμοσύνη μέχρι το τέλος χωρίς προβλήματα. Η κατανάλωση φρέσκων φρούτων και πράσινων λαχανικών, πλούσια σε φολικό οξύ είναι απαραίτητη για τις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Θα βοηθήσει πολύ η αποφυγή υπερκατανάλωσης αλκοόλ καθώς και διατροφή πλούσια σε τροφές με καλής ποιότητας λιπαρά, γαλακτοκομικά προϊόντα με light λιπαρά, υδατανθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και γενικά υγειινή διατροφή. Μελέτες έχουν δείξει ότι η χορήγηση συμπληρωμάτων φολικού οξέος τρεις μήνες πριν τη σύλληψη και κατά τη διάρκεια των 12 πρώτων εβδομάδων της κύησης, μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης νευρικών ασθενειών στα νεογέννητα. Υπάρχουν κάποιες βασικές εξετάσεις αίματος που ζητάμε σχετικά με τον έλεγχο των επιπέδων ορμονών (FSH, LH, TSH, οιστραδιόλης, προγεστερόνης και προλακτίνης), εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο ασθενειών όπως Ηπατίτιδα Β και C και HIV, διακολπικό υπερηχογράφημα, υστεροσαλπιγγογραφία και σπερμοδιάγραμμα. Ανάλογα με το ιστορικό, ίσως χρειαστούν και επιπλέον εξετάσεις.
Ποιά η ενδεδειγμένη ηλικία διενέργειας της εξωσωματικής, και σε ποιό σημείο του κύκλου έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας;
Η γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται λίγο μετά την ηλικία των 35 και περισσότερο μετά τα 38, ενώ τα ποσοστά γεννήσεων ανά κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι μόνο 15% περίπου, καθώς περνάνε τα 41α γενέθλια.
FAYSKORDA
Κάνετε εγγραφή στο Newsletter της Φαίης και μάθετε πρώτοι τα πιο hot νέα!
Με την εγγραφή στο Newsletter αποδέχεστε τους όρους χρήσης
