Έχετε γνωρίσει ανθρώπους που είναι ευφυέστατοι και έχουν πολλές γνώσεις στο αντικείμενό τους, αλλά δυσκολεύονται να αποδώσουν υπό πίεση και να διαχειριστούν το θυμό τους ή καταρρέουν από το άγχος; Αυτοί οι άνθρωποι έχουν χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη.
Τι είναι όμως Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ) και πως συνδέεται με την επιτυχία στη ζωή; Έρευνες (Salovey & Mayer,1990, Goleman, 1995) έχουν δείξει ότι η επιτυχία στη ζωή καθορίζεται από παράγοντες διαφορετικούς από το IQ (δείκτης νοημοσύνης) όπως είναι οι δεξιότητες της συναισθηματικής νοημοσύνης: o
-Αντίληψη, έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων μας o Επίγνωση του εαυτού μας (π.χ. αυτοπεποίθηση)
-Διαχείριση άγχους o Διαχείριση κακής διάθεσης και έλεγχος παρορμητικότητας
-Αυτοέλεγχος (π.χ. αυτοπειθαρχία, προσαρμοστικότητα) o Εσωτερική κινητοποίηση (π.χ. η τάση προς επίτευξη στόχων, η δέσμευση κλπ)
-Διαχείριση κοινωνικών σχέσεων (π.χ. δεξιότητες επιρροής, επικοινωνίας, χειρισμός διαφωνιών, συνεργασία) και ενσυναίσθηση (ικανότητα να ‘μπαίνω’ στη θέση του άλλου) Η υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη ταυτίζεται με την επιτυχία στη ζωή καθώς οι δεξιότητες που περιλαμβάνει, αποτελούν προϋποθέσεις για επιτυχία τόσο στον επαγγελματικό χώρο, όσο και στις σχέσεις.
Διαφορές μεταξύ IQ και EQ
-Ο δείκτης IQ αφορά στο αριθμητικό, γνωστικό κομμάτι, ενώ ο δείκτης EQ σχετίζεται με τα συναισθήματα.
-Η διανοητική νοημοσύνη (IQ) είναι κάτι προκαθορισμένο από τη γέννηση του ανθρώπου, που εξελίσσεται μέχρι κάποια ηλικία και σταματά, ενώ η συναισθηματική νοημοσύνη είναι κάτι το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Το σχολείο οφείλει να δώσει έμφαση σε προγράμματα ‘συναισθηματικής νοημοσύνης’ από μικρή ηλικία για να μπορέσουν οι μαθητές από το νηπιαγωγείο κιόλας:
-Να μάθουν να συνεργάζονται
-Να αντιλαμβάνονται τόσο τα συναισθήματά τους όσο και των άλλων
-Να μάθουν τεχνικές διαχείρισης του θυμού τους
-Να μάθουν εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης συγκρούσεων και επικοινωνίας Να εκφράζουν με αποδεκτό τρόπο τα συναισθήματα τους
Τέτοια πρωτοποριακά προγράμματα εμπνευσμένα από ‘best practices’ σχολείων του εξωτερικού εφαρμόζονται στα Εκπαιδευτήρια “Νέα Γενιά Ζηρίδη”, όπως:
–Befrienders- μαθητές εντοπίζουν μοναχικά παιδιά και τα ενσωματώνουν σε ομάδες παιδιών
–Διαμεσολαβητές – μαθητές λύνουν τις διάφορες τους με ειρηνικό τρόπο μέσα απο συζήτηση και ενεργή ακρόαση (αντί για τη βία).
–Active break – μαθητές διοργανώνουν δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του διαλείμματος για μικρότερα παιδιά
–Team building – μαθητές εμψυχωτές συντονίζουν δραστηριότητες στη φύση για να καλλιεργήσουν οι συμμαθητές τους δεξιότητες ομαδικότητας, εμπιστοσύνης και επικοινωνίας.
Συμπληρωματικά, ένα σχολείο μπορεί να κάνει πολλές δραστηριότητες ευαισθητοποίησης (π.χ. κοινές δράσεις με τυφλά ή κωφά παιδιά, εθελοντισμό σε φιλανθρωπικές δράσεις).
Εμείς οι γονείς, οι πιο σημαντικοί δάσκαλοι των παιδιών για να προάγουμε τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών μας μπορούμε να δίνουμε ευκαιρίες στο παιδί για να εξασκηθεί στη συνειδητοποίηση συναισθημάτων του, απαντώντας σε ερωτήσεις τύπου:
-Πώς νιώθω τώρα;
-Τι με κάνει να νιώθω έτσι;
-Τι μπορώ να κάνω για να νιώσω καλύτερα;
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό μέσα από την καθημερινή μας επαφή με τα παιδιά να :
-Εκδηλώνουμε όλα τα συναισθήματά μας (χαρά, θυμό, λύπη) μπροστά στο παιδί και να τα εκφράζουμε λεκτικά, ώστε να παραδειγματίζονται (π.χ. θύμωσα και θέλω να πάω μια βόλτα για να ηρεμήσω).
-Μαθαίνουμε έμμεσα στα παιδιά μας μέσω του παιχνιδιού πώς να περιμένουν τη σειρά τους, να χάνουν που και που, να μοιράζονται κλπ. o Βοηθάμε το παιδί να μάθει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του (κοιτάζοντας τις εκφράσεις του στον καθρέφτη, παρατηρώντας φωτογραφίες) o Όταν υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα σε αδέλφια, δίνουμε την ευκαιρία να μάθουν μόνα τους να λύνουν τις διαφορές τους αντί να κάνουμε το δικαστή (επεμβαίνοντας μόνο αν υπάρχει κίνδυνος)
–Αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα του παιδιού μας ως σημαντικά και δεν τα υποτιμάμε (‘έλα τώρα, δεν έγινε τίποτα’). o Βοηθάμε το παιδί μας να ανακαλύψει τρόπους με τους οποίους μπορεί να ηρεμήσει, όταν είναι αναστατωμένο .
–Βοηθάμε το παιδί να αντιληφθεί ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά αλλά όχι όλες οι συμπεριφορές που απορρέουν από αυτά. o Δίνουμε διαρκώς ευκαιρίες στο παιδί για να νιώσει ενσυναίσθηση (να μπει στη θέση των άλλων) είτε προσφέροντας χρόνο και αντικείμενα σε ιδρύματα ΜΑΖΙ του, είτε συζητώντας καθώς παρατηρούμε άλλους (π.χ. κάποιον που χρησιμοποιεί αμαξίδιο).
–Ενθαρρύνουμε το παιδί μας να εντάξει στο παιχνίδι του ένα απομονωμένο παιδί, όταν βρισκόμαστε σε παιδικές χαρές, ώστε να αντιληφθεί ότι έχει τη δύναμη να αλλάξει κάτι που δεν του αρέσει. o Φτιάχνουμε μια γωνιά διαμεσολάβησης στο σπίτι (τραπεζάκι και κανόνες που θα θεσπίσουμε), όπου μετά από μια σύγκρουση, οι εμπλεκόμενοι βρίσκουν μια κοινά αποδεκτή λύση ακολουθώντας συγκεκριμένη διαδικασία βασισμένη στην ανταλλαγή απόψεων και το σεβασμό.
Δείτε επίσης εδώ πώς ο ύπνος χαλάει τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών.
